Nature's Thoughtful Trail

         असंच एका पहाटे अर्थातच सुट्टीच्या दिवशी, पाठीवर छोटी bag अडकवून (पोटापाण्याची सोय) आणि आवडत्या गाण्यांची playlist load केलेला फोन बरोबर घेवून अगदी एकटीने पायी बाहेर पडले. ठरवले असे काहीच नव्हते. म्हणायला तरी, रस्ता नेईल तिकडे पाय वळवणार होते… पण पायाखालची माती अगदीच अनोळखी नव्हती, त्यामुळे नेहमीच्या रस्त्याने गावाबाहेर पडले. बाहेर पडताना आजवर चिकटलेले किंवा चिकटवून घेतलेले सगळे मुखवटे, सगळ्या जबाबदाऱ्या, सगळी लेबलं, तात्पुरते तरी काढून ठेवून, निदान तसा प्रयत्न करून घराबाहेर पडणार होते. एका मोड मधून दुसऱ्या मोडमध्ये स्वतःला असं पटकन स्विच करणं तितकंसं नाही जमत, पण तरी हे सारं अडकलेपण थोडसं उसवून, गुंता थोडा सैल करायचा होता. 

गुणगुणावे गीत वाटे, शब्द मिळूदे थांब ना 

हूल की चाहूल तू इतके कळू दे थांब ना 

गुंतलेला श्वास हा, सोडवू दे थांब ना 

तोल माझा सावरू दे थांब ना 

         सुदैवाने आमच्या गावाच्या जवळच एक भरपूर उंच, मोठ-मोठी, दाट झाडी असलेला जंगल वजा विस्तीर्ण भाग आहे, मी चालत असलेली वाट तिकडे वळाली. साधारण अर्ध्या तासात चालत मी तिथे पोहोचले. पहाटेला प्रसन्न करण्याचं कोणतं सामर्थ्य या निसर्गात असतं ना कोण जाणे, मग ते अगदी घनदाट जंगल असो, एखादं लहानसं खेडं असो, गजबजलेलं मोठ्ठं शहर असो किंवा अगदी माळरान असो…पहाट जन्मते तीच मुळी प्रसन्नतेची आणि प्रफुल्लतेची आभूषणं लेवून आणि तेच सौंदर्य नुसतं डोळ्यांनी टिपण्यासाठी नाही तर अगदी कणाकणानं अनुभवण्यासाठीच आज ही पहाटेची वेळ गाठायची होती. 

          नुकतच उजाडू लागलं, उंच झाडांच्या दाट पडद्याआडून कोवळी सूर्यकिरणं जणू लाजत खाली जमिनीकडे हळूच डोकावत होती. त्यातल्या काही खालपर्यंत पोचलेल्या सोनेरी रेषा जमिनीवर वाढलेल्या खुरट्या गवतावर जमलेल्या दवाबिंदुना मोत्याचे रूप देत होत्या, मध्येच पसरलेले जांभळट, गुलाबीसर fuschia चे बहरलेले गुच्छ डोळ्यांना तृप्त करत होते. मधून मधून येणारे वेगवेगळ्या पट्टीतले पक्षांचे गूज कानांना सुखावत होते. पायवाटेवर पडलेल्या पानांचा सडा ती पायवाट आहे हे कळण्या इतपटच विरळ होता. त्या क्षणी तिथे अगदी भरभरून पसरलेली ती प्रसन्न शांतता खूप हवीशी वाटत होती. खूप छान वाटत होतं…कधी कधी हे असं वाटणं व्यक्त करण्यासाठी शब्द किती अपुरे असतात ना.

         निसर्गाने उभारलेल्या त्या शोभिवंत मांडवातून पुढे पुढे तशीच चालत राहिले, थोड्या अंतरावर एक छोटा तलाव पसरलेला दिसला. त्याच्या काठावर कोवळी उन्हं अंगावर घेत चार-सहा बदकं आणि साधारण आठ-दहा canadian geese आरामात बसले होते तर काही जणू शुचिर्भूत होण्यासाठी तलावात पोहत होते. त्यांच्या पोहण्याने पाण्यावर हलकेच उमटलेले तरंग काठावर येवून विरत होते. तलावाच्या दुसऱ्या बाजूने दोन राजहंस माझ्यापासून जवळ असलेल्या काठाकडे येताना दिसले. त्या निळसर हिरव्या अंथरलेल्या पाण्याच्या गालिच्यावर हे देखणे, शुभ्र हंस अगदी राजाच्या डौलात येत होते. 

         आत मध्ये येताना या भागाचा नकाशा आणि इथे दिसणारे पक्षी, प्राणी यांची विस्तृत माहिती दिली होती. त्यामुळं एखादं गोजिरं हरीण या तलावाकडं येताना दिसावं असं खूप वाटत होतं. पण अजून तरी दिसलं नव्हतं. बाकी विशेष काही प्राणी असण्याची शक्यताच नव्हती. पण पानांचा आडोसा घेतलेले पक्षी मात्र बरेच असावेत असा अंदाज बांधायला काहीच हरकत नव्हती, इतकी त्यांची गोड गाणी कानांवर पडत होती. बराच वेळ चालल्यामुळं पायांना जरा विसावा देत बाजूच्या गवतावर मग मी ही खाली टेकले. कुठे कसली गडबड नाही, गोंधळ नाही, कोणाची कशासाठी घाई नाही. सगळं कसं शांत, सुंदर. हे सारं डोळ्यांकरावी आतपर्यंत किती आणि कसं साठवावं, किती भरून घ्यावं कि नुसतच त्यात सामावून जावं, कळेना. बराच वेळ बसले, ती शांतता आत कुठेतरी रुजत होती.  

सापडाया लागले मी ज्या क्षणी माझी मला 

नेमका वळणावरी त्या जीव हा भांबावला 

            एक इटुकली खार अगदी पायाजवळून गेली, तेव्हा तंद्री भंग पावली…कधी कधी काहीच न बोलताही आपण स्वतःशीच खूप बोलत असतो. माझं ते बोलणं तोडत ती खार पायाजवळून सरसर झाडावर चढली. मग मीही उठले, मगाशी धरलेली ती वाट पुढे कुठे जातीये हे बघण्यासाठी परत चालायला लागले. दोन्ही बाजूंना पसरलेल्या उंच झाडांमधून जाताना निसर्गापुढे असलेलं आपलं खुजेपण परत परत जाणवत होतं. कैक वर्ष कणखरपणे, मजबूतीने उभ्या असलेल्या त्या झाडांना, हलक्या, नाजूक पण त्यांवर विश्वासाने लपेटलेल्या वेलींना, बहारलेल्या फुलांना, त्या स्थितप्रज्ञ राजहंसाना एका पाठोपाठ एक शृंखलेत ओवत ती पायवाट रुंद होत होत जंगलाबाहेर पडली. पुढे एका हमरस्त्याला मिळाली. तिथून मी दोन गावांना जोडणाऱ्या एका आतल्या रस्त्याला लागले. 

        आता उन्हं चांगली डोक्यावर यायला लागली होती. सुट्टीचा दिवस असल्यानं विशेष रहदारी नव्हती. काही उत्साही लोक पळायला बाहेर पडले होते, तर काही सायकलिंग करणारे ग्रूप ने दिसत होते. उन्हाची तीव्रता हवेत असलेल्या गारव्याने नाहीशी होत होती. खूप दिवसांनी मी अशी रस्त्याच्या एका बाजूने पायी चालले होते. एरवी गाडीतून जाताना लक्ष न गेलेल्या बऱ्याच गोष्टी त्यामुळं दिसत होत्या. एकसंध आकाशाला छेदणारे पाखरांचे थवे मधून मधून उडत होते. हलक्या वाऱ्याबरोबर dandelion चे तुरे फुलापासून विलग होवून गवतावर जावून पडत होते. इथून पुढच्या आठवड्याभराच्या तरी उन्हाची खात्री देणारे ladybirds गवतावर मध्येच उठून दिसत होते. या दिवसात हमखास दिसणारे ब्रिटीश रॉबिन अगदी आपल्याकडच्या चिमण्यासारखे जागोजागी उडत होते.

       निसर्गाच्या शांत सानिध्यात जेव्हा जेव्हा जायला मिळतं तेव्हा स्वतःच्याही जरा जवळ जाता येत' असं आपलं मला नेहमी वाटतं. स्वतःपासून थोडं बाजूला होवून स्वतःकडेच पाहता येतं, मग तेव्हा उगाचच खूप बाऊ केलेल्या गोष्टी अगदी क्षुल्लक भासतात, छोट्या गोष्टींमधले आनंद जाणवतात, स्वतःचे चूक-बरोबरचे पारडे अगदी सरळ धरता येते, झालेल्या चुकांमुळे येणारा अपराधी भाव निवायला उभारी मिळते. शेवटी काय तर, घरातून निघताना उतरवून ठेवलेले सगळे मुखवटे दारात वाट बघत थांबले होते, त्यांना परत चढवावे तर लागणार होतेच, पण ते कायम स्वरूपी चिकटून आतल्या खऱ्या चेहऱ्याला कायमचे पुसून तर टाकणार नाहीत ना एवढीच खबरदारी घ्यायची होती ही जाणीव कुठेतरी झाली बस्स एवढंच. 

बावऱ्या माझ्या मनाचे उलगडे ना वागणे 

उसवणे होते खरे कि हे नव्याने गुंतणे 

           पुढे बराच वेळ चालल्यानंतर रस्ता ओळखीचा वाटू लागला. माझ्या गावाच्या खुणा लांबून दिसू लागल्या आणि मगापासून bag मध्ये ठेवलेला फोन गाणी ऐकण्यासाठी मी बाहेर काढला.  

अश्विनी वैद्य 

१०. ०६. १६